از همه چیز از همه جا

سیاره تیر یا عطارد  به انگلیسی"mercury" کوچکترین و نزدکترین سیاره به خورشید در منظومه خورشیدی است. نام اروپایی این سیاره Mercury از واژه‌ای لاتین گرفته شده است . یونانیان باستان آنرا با دو اسم می شناختند1- زمانیکه در هنگام غروب دیده می شد آنرا هرمس HERMES  یعنی خدائی که پیغام برنده برای خدایان دیگر بوده و به همین دلیل هرمس در اغلب تصاویر با صندلهای بالدار کشیده می‌شود. علاوه بر پیغام‌رسانی، او نگهدار بازرگانان و مسافران بود. مرکوری در ادبیات افسانه‌ای یونان و روم، خدای سخن‌وری و نویسندگی است2- زمانیکه صبحگاه دیده می شد آپولو می نامیدند.

سیاره تیر ماه ندارد. تیر، کوچک‌ترین سیاره منظومه خورشیدی است و همان‌گونه که یک رخ از کره ماه همیشه رو به زمین است، یک رخ از تیر نیز به حالتی ابدی رو به خورشید و رخ دیگر آن پشت به خورشید است. سطح رو به خورشید سیاره تیر به دلیل نزدیکی به خورشید بسیار داغ است. رویه پشت به خورشید تیر نیز بسیار سرد است.با وجود اندازه کوچک، سیاره تیر از میدان مغناطیسی نیرومندی برخوردار است .تیر تندروترین سیارهٔ منظومه خورشیدی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یک بار خورشید را دور می‌زند.از این رو سیاره‌ای گریزپاست که دیدنش آسان نیست و به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آنرا «تیر» نامیده اند.

به اعتقاد یوهان مرسیه رئیس دانشکده علوم اختری دانشگاه پاریس در مقاله ای که در اواخر سال ۲۰۰۹ منتشر شد احتمالا تیر یکی از ماه‌های سیارات داخلی منظومه خورشیدی بوده که از گرانش مادر خود جدا شده و به دام خورشید گرفتار گشته است.

سیاره تیر یا عطارد با فاصلهٔ ۵۷ میلیون و ۹۲۴ هزار کیلومتری از خورشید، نزدیکترین سیاره منظومه خورشیدی به خورشید است و کم‌ترین مسافتی که با زمین پیدا می‌کند، به ۸۰ میلیون کیلومتر می‌رسد.

سیاره عطارد بسیار کوچک‌تر و کم چگالی‌تر از آن است که بتواند اتمسفری برای خود نگه دارد. هر گازی که از این سیاره آزاد می‌شود به سرعت دور شده و وارد فضا می‌شود. ضمنا سیاره تیر آنقدر به خورشید نزدیک است که هر نوع اتمسفری تحت تاثیر بادهای خورشیدی بلافاصله ازبین می‌رود و این بدان معنی است که در سیاره تیر هیچ هوایی وجود ندارد.

سیاره تیر دارای هیچ آتمسفری نیست که بتواند تابش خورشید را پراکنده کرده و در برابر تشعشع‌های مضر آن مقاومت کند. اگر بتوانیم بر سطح سیاره بایستیم، در هنگام طلوع اشعه‌های خورشید را خواهیم دید که همچون ماری آتشین در آسمان تیر پراکنده شده و باعث می‌شوند دما از ١٨٠ درجه زیر نقطه انجماد آب به بیش از ٤٥٠ درجه سانتی گراد برسد که برای ذوب برخی فلزات کافی است. در آسمان تیر، خورشید همچون گویی بسیار بزرگ و آتشین بنظر می‌رسد. با این وجود بعلت نداشتن هوا، آسمان تیر در طول روز نیز تاریک است. همچنین در حالی که دما در سمتی که بطرف خورشید قرار دارد بسیار بالاست، در سمت مخالف دما بسرعت پایین آمده و هر شیئی را منجمد می‌کند.

نزدیکی زیاد این سیاره به خورشید باعث شده که به شدت تحت تاثیر جزر و مدهای خورشیدی قرار بگیرد و این جزر و مدها باعث کندی حرکت چرخشی سیاره عطارد به دور خودش می‌شود. طول یک روز در سیاره تیر در حدود 1/2-58 طول روز در زمین است. اما گردش عطارد به دور خورشید سریع است و در طول 88 روز زمینی ( تقریبا معادل سه ماه)، عطارد یک دور به دور خورشید می‌چرخد.

"تصویر فوتوموزائیک سیاره تیر که توسط مارینر ١٠ تهیه شده است"

"مقایسه اندازه سیارات درونی دستگاه خورشیدی: از سمت چپ: تیر، ناهید، زمین، بهرام"

"تصویر عبور تیر از برابر خورشید که توسط تلسکوپ زمینی گرفته شده است"